Uit: VNG Magazine van zaterdag 1 mei 2004.

Niet leunen, maar steunen. Zo vat VWS-staatssecretaris Clémence Ross-van Dorp de intenties van de nieuwe Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) samen. Vorige week stuurde zij de eerste contouren van de wet, die in 2006 moet ingaan, naar de Kamer. In Enschede spreekt men al van de Wet maatschappelijke ontwrichting.

De wet krijgt niet het karakter van een 'voorzieningenwet', schrijft Ross. Wie in een bepaalde omstandigheid verkeert, heeft niet automatisch recht op een voorziening van overheidswege. Wanneer zelfredzaamheid en mantelzorg geen uitkomst bieden, komt ondersteuning vanuit de lokale overheid.

Veel te vaag, vindt de Enschedese wethouder Tymon de Weger. 'De burger kan hier niet mee uit de voeten. Onduidelijk is waar de eigen verantwoordelijkheid ophoudt en waar de burger nu precies recht op heeft. Dit leidt tot grote onzekerheid. Ik hamer daar op, omdat et grote gevolgen heeft voor de financiële kaders. Het kan toch niet zo zijn dat gemeenten straks moeten zeggen: Sorry, het geld is op, wij kunnen u geen thuiszorg meer bieden? Wij willen best meewerken, maar wel op basis van zakelijke afspraken.'

De Wmo komt in de plaats van de Wet voorzieningen gehandicapten, de Welzijnswet en delen van de AWBZ. Gemeenten moeten gaan zorgen voor wat Ross 'een goed samenhangend stelsel van ondersteuning voor hun inwoners' noemt. Zij doelt daarmee op mensen die niet goed in staat zijn in bepaalde situaties zelf of samen met anderen oplossingen te realiseren. Als voorbeelden noemt zij het op orde houden van het huishouden, sociale ondersteuning bieden, het huis aanpassen en rolstoelvervoer.

De wet regelt de verantwoordelijkheid van de lokale overheid om voor de maatschappelijke ondersteuning stimulerend beleid te voeren, waarop burgers de gemeente kunnen aanspreken. Hóe de lokale overheid dit moet doen, laat de staatssecretaris aan de gemeenten zelf over. Zij wil slechts vastleggen op welke terreinen de gemeente een voorzieningenbeleid moet voeren. De Wmo zal volgens de staatssecretaris 'veel vergen' van de dienstverlening en het regisserend vermogen van gemeenten. 'Gelukkig hebben zij op het terrein van de Wvg en de Welzijnswet al laten zien dat zij daartoe in staat zijn.'

De Weger, die spreekt van de 'Wet maatschappelijke ontwrichting', vindt de Wvg bij uitstek een dossier waar lering uit moet worden getrokken. Het Rijk, zegt hij, 'gooit een onbeheersbaar probleem bij de gemeenten over de schutting, onder het voorwendsel dat de gemeente er veel vrijheid bij krijgt. Dat hebben we eerder meegemaakt. Bij de Wvg, bij de Regionale indicatieorganen (RIO's) en recent nog bij de Wet werk en bijstand.'

De Weger, die zich gesteund weet door de andere Twentse gemeenten, hekelt ook het voornemen van het kabinet 85 miljoen euro uit het Gemeentefonds te halen voor de centralisatie van de AWBZ-indicering van de RIO's naar een landelijk Centrum Indicatiestelling Zorg. In het verleden stelde het Rijk voor die indicering 55 miljoen beschikbaar. 'De gemeenten, die al 75 miljoen moeten bijpassen omdat die 55 miljoen veel te weinig bleek, schieten er per saldo dus 30 miljoen euro bij in. Ik noem dat bestuurlijke diefstal. Zo ga je als overheden niet met elkaar om. Ik vind het tekenend voor de manier waarop Den Haag met de gemeenten omgaat. Zeker dit ministerie. VWS heeft een heel andere opvatting over gemeenten dan bijvoorbeeld SZW. Maar dat departement heeft dan ook een lange historie van samenwerking met het lokaal bestuur.

Eerder liet de VNG al weten haar twijfels te hebben over de uitvoerbaarheid van de Wmo. In Trouw vroeg directeur Cor van Tilborg zich deze week hardop af, hoe gemeenten dit moeten betalen: 'We moeten meer zorg leveren voor minder geld.'